‘संविधानमा धर्म, राष्ट्रियता र सीमाका विषयमा हचुवामा निर्णय नगर’

शङ्खरापुर । संविधानसभाले तयार पारेको संविधानको प्रारम्भिक मस्यौदामा सुझाव दिने अधिकांश नागरिकले धर्म, राष्ट्रियता र सीमाको विषयलाई हचुवाका भरमा संवैधानिक व्यवस्था नगर्न माग गरेका छन् । काठमाडौँको शङ्खरापुर र कागेश्वरी मनोहरा नगरपालिकामा आज आयोजित सुझाव सङ्कलन कार्यक्रममा सुझाव दिने अधिकांश नागरिकले यस्तो माग गरेका हुन् । सात वर्षमा बनाइएको संविधानको मस्यौदामा सुझाव दिन समयमा मस्यौदा उपलब्ध नभएको र तीन मिनेटमात्र समय तोकिएकामा पनि अधिकांशले आपत्ति जनाएका थिए । शङ्खरापुर नगरपालिकाको भगवती उच्चमाध्यमिक विद्यालयमा आयोजित कार्यक्रममा नेकपा एमालेकी उपाध्यक्ष एवम् समानुपातिक सभासद् विद्यादेवी भण्डारी र काठमाडौँ क्षेत्र नं २ बाट निर्वाचित सभासद् दीपकप्रसाद कुइँकेलले सुझाव सङ्कलन गरेका थिए । सुझाव सङ्कलन अघि सङ्क्षिप्त मन्तव्य राख्दै सभासद्द्वय भण्डारी र कुइँकेलले मस्यौदाका विषयमा आफ्ना विचार खुलेर राख्न आह्वान गरेका थिए । कार्यक्रममा रमेश नापितले आइतबार मस्यौदा बाँडेर सोमबार कसरी सुझाव दिन सकिन्छ भनी प्रश्न गर्दै संविधानमा दिइएका सुझावलाई रद्दीको टोकरीमा नमिल्काउन माग गरेका थिए । कति सहभागीलाई कार्यक्रम भइरहेका बेला संविधानको मस्यौदा बाँडिएको थियो । संसद् सचिवालयबाट खटिएका शाखा अधिकृत चन्द्रप्रसाद शर्मा हिजोसम्म मस्यौदा नपाएकालाई आज बाँडिएको बताउँदै थिए । कृषि प्रधान देशमा कृषिमैत्री संविधान बनाइनुपर्ने र राष्ट्रपतिदेखि प्रधानमन्त्रीसम्म निर्वाचित गर्ने व्यवस्था गरिनुपर्ने स्थानीय राजदास श्रेष्ठको माग थियो । आठ प्रदेशका सांसद्को लस्कर मुलुकको आर्थिक अवस्थाले धान्न नसक्ने भएकाले पाँच प्रदेशभन्दा बढी सङ्घको व्यवस्था नगर्न पनि सहभागीले माग गरेका थिए । चालक बन्न प्रवेशिका उत्तीर्णको व्यवस्था गर्ने तर सांसद् र मन्त्री भई देश चलाउनेको कुनै योग्यता नतोकिएकाले संविधानमै योग्यताको व्यवस्था गर्न माग गर्नेको सङ्ख्या पनि धेरै थियो । सहभागीले स्थानीय निकायदेखि सांसद्का उम्मेदवारसम्मको शैक्षिक योग्यता संविधानमै तोक्न माग गरेका थिए । सुझाव दिनेमध्ये प्रायः सबैले धर्मको मुद्दा उठाएका थिए । अधिकांशले नेपाललाई हिन्दू राज्य बनाइनुपर्ने बताएका थिए भने केहीले धार्मिक स्वतन्त्रताको माग गरेका थिए । नगन्यले मात्र धर्मनिरपेक्षताको पक्ष लिएका थिए । निर्वाचित हुने महिलाको सङ्ख्या ५० प्रतिशत पु¥याइनुपर्ने व्यवस्थाको माग गर्दै शोभा कार्कीले बलात्कार गर्नेलाई मृत्युदण्डको सजाय दिने प्रावधान संविधानमै राखिनुपर्ने बताएका थिए । कृषि प्रधान देशको संविधानमा संवैधानिकरुपमै कृषिलाई विशेष व्यवस्था गर्न स्थानीयवासी मानबहादुर तामाङले अनुरोध गरेका थिए । अधिकांश सहभागी संविधानसभामा सभासद्ले आफ्ना विचार राख्दै हिँड्दै गरेजस्तै विचार राखेपछि कुर्सी खाली बनाएर हिँडेका थिए । “समानुपातिक चुनाव प्रणाली निर्वाचन हार्ने नेतालाई चोरबाटोबाट मन्त्री बनाउने पद्धति भएकाले हटाइनुपर्छ” – सुझाव दिँदै कान्छा तिवारीले भने । संविधानको मस्यौदामा राष्ट्रिय पोसाकको निर्धारण नगरिएकाले त्यसको व्यवस्था गर्न माग गर्नेको सङ्ख्या पनि उल्लेख्य थियो । आफूलाई कानुनको विद्यार्थीको परिचय दिनुभएका मनोजकुमार श्रेष्ठले मस्यौदामा भएको व्यवस्था २५ प्रतिशत पनि संविधानको जस्तो नभएको दाबी गरे । कार्यक्रममा ८४ जनाले भनाइ राखेको र ३४ जनाले लिखित सुझाव दिएको नगरपालिकाका कार्यकारी प्रमुख जनक भट्टले जानकारी दिए । कार्यक्रममा सिन्धुपाल्चोक जिल्लासँग सीमा जोडिएको नगरपालिकाका पटाप र नाङ्लेभारेका सहभागीको सङ्ख्या न्यून थियो । यसैगरी काठमाडौँ निर्वाचन क्षेत्र नं ३ को आलापोटमा भएको सुझाव सङ्कलनमा पनि लिखित र मौखिक गरी ११८ जना सहभागीले संविधानको मस्यौदामाथि आफ्ना विचार राखेका छन् । यस कार्यक्रममा पनि अधिकांश सहभागीले राष्ट्रियता, धर्म र सीमाको विषयमा संविधानमा व्यवस्था गर्न माग गरेका थिए । कार्यक्रममा सहभागीभन्दा बढी सुरक्षाकर्मी खटाउने सरकारले सीमामा सुरक्षाकर्मी राख्न नसकेको बताउँदै स्थानीयवासी रामकृष्ण खड्काले संविधानमा नेपालको सीमा र क्षेत्रफल उल्लेख गर्न माग गरे । धर्मनिरपेक्षताका आडमा हुनसक्ने धर्मान्तरण रोक्न संवैधानिक रुपमै व्यवस्था गरिनुपर्ने भद्रवासका मणिराम थापाले बताए । आलापोटको कार्यक्रममा ९० वर्षीय वृद्ध बोधनाथ फुयाँल पनि सुझाव दिन उपस्थित हुनुभएकामा गलाका कारण सुझाव राख्न सक्नुभएन । सहभागीले प्रत्येक सरकारी निजी कार्यालयमा कार्यालय समय सुरु हुनेबित्तिकै राष्ट्रिय गान गाउने व्यवस्था संवैधानिकरुपमै गर्न पनि माग गरेका थिए । कार्यक्रममा समानुपातिक सभासद् अम्बिका बस्नेत र निर्वाचित सभासद् रामेश्वर फुयाँलले नागरिकका सुझाव सङ्कलन गरेका थिए । कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै सभासद् फुयाँलले जनताको सुझावका आधारमा साउन मसान्तसम्म संविधान घोषणा गरिने प्रतिबद्धता जनाए ।