लेखक :अल्बर्ट श्रेष्ठ र एलिसा श्रेष्ठ
जब तपाईंले "असक्तता" शब्द सुन्नुहुन्छ तब तपाईंको मनमा के उब्जिन्छ ? व्हीलचेयरमा बसेको व्यक्ति वा लौरोले टेकेर हिंडिरहेको मानिस? धेरै नेपालीहरुलाई अशक्तता भनेको शारीरिक मात्र हुन्छ जस्तो लाग्न सक्छ, तर अशक्तताको पनि धेरै प्रकारहरु छन् । जस्तै 1) बौद्धिक असक्तता, 2) स्नायुजन्य (नुरोलोजीकल) असक्तता, 3) मानसिक बिरामी 4) चेतनासंबंधी (सेंसोरी) असक्तता।
सन् २०१५ मा, ४.३ मिलियन अथवा १८% अस्ट्रेलियन जनसंख्यामा केहि किसिमको असक्तता थियो। यिनीहरु मध्ये, ७१५००० मानिसमा गहन वा गंभीर असक्तता थियो। सन् २०१६ को जनगणना अनुसार आप्रवासी नेपाली सन् १९६० देखि नै अस्ट्रेलियामा आएका थिए र अहिले नेपाली जनसंख्या लगभग ६२००० पुगिसक्यो । यसबाट यो अनुमान गर्न सकिन्छ कि नेपाली समुदायमा पनि असक्तता भएका व्यक्तिहरू छन्। त्यसकारण, असक्तता भएको व्यक्तिको अधिकार र त्यस सम्बन्धि सेवा र उपयोगिताको बारेमा जान्न जरुरी छ ।
यहाँ धेरै संस्थाहरू छन् जसले असक्तता भएका व्यक्तिहरूलाई सेवा प्रदान गर्दछन्, र विशेष गरि सन् २०१९ मा “राष्ट्रिय असक्तता बीमा योजना” (एनडीआईएस/NDIS) को शुरुवात अस्ट्रेलियाभरि भएपछि यी सेवाहरु देशव्यापी रुपमा उपलब्ध हुनेछन् । एनडीआईस (NDIS) असक्तता भएका व्यक्तिहरूलाई हेरचाह गर्न सहयोग पुर्याउन र उनीहरूलाई आवश्यक सहयोग प्राप्त गर्ने नयाँ तरिका हो। यो एक नि: शुल्क, राष्ट्रिय प्रणाली हो जुन अष्ट्रेलियामा भएका सबै व्यक्तिहरुको लागि हुनेछ। तर अझैपनि असक्तता भएको व्यक्तिहरुको लागि धेरै बाधा र चुनौतीहरु छन् जसले गर्दा यी सेवाहरु प्रयोग गर्न अझै गाह्रो छ ।
उल्लेख गरिएका केही बाधाहरू मध्य असक्तता सम्बन्धि सेवाको बारेमा सामुदायिक जागरूकताको कमी र सामुदायिक भाषाहरूमा सूचनाको कमीहरू हुन् । आफ्नो देशमा अशक्तता सम्बन्धि सेवा नभएको अथवा अस्ट्रेलिया भन्दा फरक प्रणाली भएको देशबाट आएका प्रवासीहरु अस्ट्रेलियाको अशक्तता सेवा बुझ्न कठिन भएको अन्य संस्थाहरुले औंल्याएको छ ।
अशक्त मानिसहरूको अधिकारलाई प्रवर्धन र संरक्षण गर्न, वकालत संगठनहरू विभिन्न प्रकारका वकालतमा संलग्न छन्। अशक्तता वकालतले उनीहरूको अधिकारको संरक्षण र समुदायमा भाग लिने क्षमतालाई बढाउन मद्दत गर्दछ । व्यक्तिगत वकालतले मानिसहरूलाई वन-टू-वन सहयोगको माध्यमबाट व्यक्तिगत वा सामुहिक रूपमा समर्थन गरेर उनीहरूको अधिकार बुझ्न र स्वयम वकालत गर्न समर्थन गर्दछ। अशक्तता भएको मानिसहरुको हक अधिकारलाई सुरक्षित गर्न प्रणाली वकालतले दिर्घकालिन परिवर्तन ल्याउन कोशिश गर्दछ ।
सांस्कृतिक तथा भाषिक रूपमा विविध समुदाय (Culturally and Lingusitically Diverse) समुदायका अशक्तता भएका व्यक्तिहरूले सामना गर्ने बाधाहरू पहिचान गरेर, आस्ट्रेलियन कलेज अफ एप्लाइड साईकोलोजी (ACAP ) मा अध्यनरत ६ विद्यार्थीहरूको एक समूहले नेपाली समुदायमा अशक्तता र उपलब्ध सेवाहरुको बारेमा जानकारी गराउन वकालत परियोजना (Advocacy Project) गरेका छन् । उनीहरुले नेपाली भाषामा सेवा डाइरेक्टरी बनाएका छन् र एनडीआईएसको बारेमा पर्चा बनाएर सामाजिक संजालमा प्रचार प्रसार गरेका छन्। उनीहरूले विभिन्न रेल स्टेशनमा नेपालीहरुमाझ पर्चा वितरण गरेका छन् र साथै सेवा डाइरेक्टरी गैर- निवासी नेपाली एसोसिएशन(NRNA) र” ब्रिज द ग्याप नेपाल” (Bridge The Gap Nepal) नामक एक सामाजिक संस्थालाई बुझाएका छन् । यी संस्थाहरुको नेपालीहरु माझ धेरै ठुलो संजाल छन् र साथै यिनीहरुले विद्यार्थीहरूको प्रयासको प्रशंसा गरेका छन्।
यो खबर सुनेर घरमा आमा/बाउ, अनी भुरा भुरी भाई/बैनीहरू सुभैरा, ईखे, उमेश..अनी कल्पना चै कोक्रैमा थियो..) कम्ता रमाको हैन बिचराहरू सबैले भित्रभित्र आफ्नो आफ्नै सपना बुन्नु थाले पक्कै...आइतबार, भदौ १६, २०८१
यस्तो नाराबाजी गर्ने तथा देउवाले भनेका ‘बकवासहरू’ कम शक्तिशाली होईनन्। अब देउवा, ओलीहरू बुजुर्ग भए। उनिहरूलाई लाग्दो हो-“बुजुर्गहरूले समाजलाई दिशा दिन्छ। काँग्रेस वा कम्युनिष्टको बलको मियों हुन् समाजका...मंगलबार, भदौ ११, २०८१